Czy Twoje dziecko osiągnęło dojrzałość szkolną?
mgr Anna Teterycz
psycholog
Fakt pójścia do szkoły stanowi zwykle dla dziecka wielkie przeżycie. Razem z dzieckiem wydarzenie to przeżywają rodzice. Na długo przed rozpoczęciem roku szkolnego przygotowywana jest,,wyprawka”, dzieci w przedszkolu poddawane są specjalnym obserwacjom, badaniom lekarskim, psycholgicznym albo uczone i przygotowywane w domu. Dla większości rodziców najważniejsze jest, aby dziecko nauczyło się czytać i pisać. Fakt ten tak ich absorbuje, że poza intelektualnymi nie dostrzegają innych czynników, które dziecku ułatwiają start szkolny.
Dojrzałość szkolna – osiągniecie przez dziecko takiego poziomu rozwoju fizycznego, społecznego i psychicznego, które czyni je wrażliwym i podatnym na systematyczne nauczanie i wychowywanie w klasie pierwszej szkoły podstawowej. Inaczej jest to jakby moment równowagi między wymaganiami szkoły a możliwościami rozwojowymi dziecka.
Charakterystyka dziecka dojrzałego do szkoły
| Dojrzałość | Charakterystyka dziecka |
| Dojrzałość fizyczna | Jest ogólnie sprawne ruchowo. Posiada dobrą sprawność manualną i niezaburzoną koordynację wzrokowo-ruchową. Charakteryzuje się poprawnym funkcjonowaniem organów zmysłowych. Jest odporne na choroby i zmęczenie. |
| Dojrzałość emocjonalno-społeczna | Jest w znacznym stopniu samodzielne. Chętnie i łatwo nawiązuje kontakty z nauczycielem i kolegami. Posiada umiejętność podporządkowania się niezbędnym wymaganiom dyscypliny. Jest obowiązkowe, wytrwałe i wrażliwe na opinię nauczyciela. Cechuje je taki stan równowagi nerwowej, która umożliwia opanowanie reakcji emocjonalnych. |
| Dojrzałość umysłowa | Jest aktywne poznawczo, chce się uczyć. Interesuje się czytaniem i pisaniem. Dobrze orientuje się w najbliższym otoczeniu i środowisku, w którym żyje. Rozporządza zasobem doświadczeń i wyobrażeń będących podstawą do rozwoju pojęć. Potrafi uważnie i ze zrozumieniem słuchać tego, co mówi nauczyciel. Rozumie i spełnia polecenia nauczyciela. Posiada umiejętność swobodnego i zrozumiałego dla otoczenia wypowiadania się, opowiadania, wyrażenia życzeń, pytań, własnych sądów, wniosków i ocen. |
| Dojrzałość do czytania i pisania | Umie dokonywać analizy oraz syntezy wzrokowej i słuchowej niezbędnej w procesie różnicowania kształtów, dzwięków, ich odpoznawania, porównywania i odtwarzania. Rozumie znaczenie wyrazów jako graficznych odpowiedników słów. Posiada orientację przestrzenną, która umożliwia mu rozpoznawanie i odtwarzanie kierunków, położenia i proporcji wymiarów odwzorowywanych form graficznych. Ma pamięć ruchową, czyli umiejętność przetwarzania obrazu graficznego na obraz ruchu. Umiejętność kontrolowania wzrokiem własnych ruchów pozwala mu świadomie nimi kierować. |
| Dojrzałość do matematyki | Rozumie i umie określać stosunki przestrzenne, czasowe i ilościowe w praktycznym działaniu. Potrafi sklasyfikować przedmioty według przeznaczenia, wielkości, kształtu i koloru. Umie na konkretach dodawać i odejmować w zakresie dziesięciu. |
Siódmy rok życia, ustalony jako wiek, na który przypada obowiązek szkolny, ma swoje uzasadnienie w prawach rozwoju psychicznego dziecka. Do niego dostosowane są metody i programy kl. I. W tym wieku ulegają istotnym przeobrażeniom te procesy poznawcze i psychiczne, które przyczyniają się do orientacji dziecka w otaczającym je świecie. Orientację tę zdobywa dziecko poprzez poznanie zmysłowe. Dopiero między 6 a 7 rokiem życia dziecko jest w stanie prawidłowo odbierać i analizować złożone zjawiska słuchowe i wzrokowe w takim stopniu, w jakim wymaga tego nauka pisania i czytania.
Jak zainteresować dziecko nauką i nauczyć je nowej roli ucznia?
- Wyrabiać w dziecku pozytywne nastawienie do szkoły, nie przedstawiać tego, co je czeka w czarnych kolorach
- Oddzielać swoje (rodziców) obowiązki od tego, co jest zadaniem ucznia
- Nauczyć dziecko organizowania sobie zajęć
- Pozwolić mu na zabawę – jest tylko 7-latkiem
- Rozbudzać jego aktywność poznawczą
- Nie bać się przyznawać mu racji, gdy myślimy podobnie jak ono
- Traktować skargi na złe zachowanie i zaniedbywanie się w nauce jako sygnał, że dziecko ma problem, a nie, że wykazuje złą wolę
- Nie wymagać żeby było dobre ze wszystkiego, dostosować swoje oczekiwania do możliwości dziecka
- Dostrzegać starania dziecka, chwalić nawet za drobne postępy, dodawać mu pewności i wiary w siebie
- Nie nakładać na dziecko zbyt wielu obowiązków i swoich wygórowanych ambicji
- Wprowadzić zwyczaj codziennych rozmów o tym, co się wydarzyło w szkole
- Nigdy nie lekceważyć jego problemów z nauczycielami i rówieśnikami
- Skorzystać z pomocy specjalistów, gdy dziecko ma trudności w nauce lub sprawia problemy wychowawcze
Literatura pomocnicza: Waszkiewicz E. Pracuję z sześciolatkiem. Warszawa, WSiP, 1996